De veranderingen die plaatsvinden op de arbeidsmarkt

Er is de laatste jaren veel aandacht voor de veranderingen die plaatsvinden op de arbeidsmarkt. De technologische ontwikkelingen leiden tot verdwijnen van functies, verschuiven van werk en het ontstaan van nieuwe functies. Er wordt in dit verband vaak de term ‘disruptie’ gebruikt, wat letterlijk ‘ontwrichting’ betekent. Van meerdere kanten (werkgevers en werknemers, UWV) worden hierover zorgen geuit. Welke plaats neemt betaald werk in in het leven van mensen? Hoe verhoudt zich dat tot zorg voor kinderen en voor ouders, tot vrijwilligerswerk of andere vormen van maatschappelijke participatie? Ook de vraag rondom al dan niet een basisinkomen steekt de kop op. De International Labour Organization (ILO) spreekt in bovenstaand verband over ‘decent jobs’, een term die ook wordt gebruikt in de aanduiding van sustainable development goal 8: decent work and economic growth. Moeten we wellicht naar een herwaardering of herpositionering van (betaald) werk binnen onze samenleving? 

Belangrijkste onderwerpen

Maatschappelijke waarde van werk

Sommige organisaties vinden maatschappelijke impact net zo belangrijk als (of zelfs belangrijker dan) het maken van winst. Het feit dat dit soort organisaties bestaan heeft direct invloed op hoe er in de samenleving tegen werk aangekeken wordt. Dergelijke ‘sociale ondernemingen’ zijn er immers het levende bewijs van dat ‘meedoen’ belangrijker kan zijn dan geld. Het is belangrijk om te onderzoeken wat maakt dat ondernemers/werkgevers bereid zijn tot het laten prevaleren van maatschappelijke impact boven winst, en wat daarvan te leren is ten behoeve van transfer naar andere organisaties.

Niet alleen binnen organisaties maar ook in de samenleving in zijn algemeenheid bestaat er nog steeds een vooroordeel jegens mantelzorg en allerlei vormen van ‘vrijwilligerswerk’: het heeft een lagere status dan betaald werk. Aan de andere kant zien we ook dat sommige mensen die op zich in staat zijn om betaald werk te verrichten, toch heel bewust kiezen voor vrijwilligerswerk, omdat dit vaak veel minder geprotocolleerd is dan betaald werk. Het zijn dít soort noties, die kunnen helpen bij de herdefiniëring van de waarde van werk, en de beïnvloeding van meningsvorming hierover.

‘Job analysis’- ‘decent work’

Om voor diverse groeperingen werkenden passende interventies te kunnen ontwikkelen (bijvoorbeeld om hun gezondheid te bevorderen), is het noodzakelijk te weten wat die verschillende groepen werkenden belangrijk vinden in hun werk en wát precies maakt dat zij duurzaam aan het werk kunnen blijven. Zo is er nader onderzoek nodig naar werkwaarden (behoeften, mogelijkheden en verwachtingen) van jongeren, ouderen, én van mensen met een lage Sociaal Economische Status (SES), om te voorkomen dat we allerlei aannames doen in het ontwikkelen van interventies en HR-instrumenten. Met die kennis kunnen we er onder andere aan bijdragen dat werkinhoud en werkprocessen zodanig ontworpen worden dat werkenden een betere balans ervaren tussen werk en privé.